Tytuł:
Organmistrzowski rodowód fortepianmistrzów
Autor:
Beniamin Vogel
Wydanie:
2017
Liczba odsłon: 553
2017
10.34861/aspmuz7-10_org-rodow
Streszczenie
Od wieków wszelkiego rodzaju instrumenty klawiszowe — organy, klawikordy, klawesyny i wreszcie fortepiany — były budowane przez organmistrzów, te ostatnie jako produkcja uboczna, dodatkowa. W miarę rosnącego zapotrzebowania na instrumenty strunowe klawiszowe następowała stopniowa specjalizacja wytwórczości. Jeszcze w XVIII w. niektórzy organmistrze w większych centrach muzycznych zaczęli budować więcej klawesynów niż stawiać organów. Na przełomie XVIII i XIX w. można już wyraźnie odnotować specjalizację zawodową osób kształconych pierwotnie na organmistrzów, z których tylko niektóre poświęciły resztę życia organom. Produkcja klawesynów czy fortepianów nie wymagała ciągłej wędrówki w poszukiwaniu miejscowości czy budowli sakralnej, gdzie organy były potrzebne i gdzie należało zatrzymać się najmniej na kilka miesięcy lub znacznie dłużej, aby je stworzyć i potem osadzić w odpowiednim miejscu danego kościoła. Nie wymagała też dostosowania się do architektury i akustyki sakralnego wnętrza. Można je było produkować w stacjonarnym warsztacie czy wytwórni i to w podobnej formie konstrukcyjnej i plastycznej, z czasem wręcz seryjnej. Ów proces specjalizacji początkowo w ramach jednego zawodu, aż do rozdzielenia na dwa zawody jest pokazany na przykładach zarówno europejskich (m.in. Bartolomeo Cristoforiego z Florencji czy Gottfrieda Silbermanna z Freibergu), jak i polskich z okresu XVIII–XX w. — zarówno na dworach magnackich, jak i w ośrodkach miejskich, począwszy od niewielkich, jak Sandomierz, poprzez większe centra produkcyjne w Warszawie, Krakowie, Gdańsku czy Lwowie.
SŁOWA KLUCZOWE: organmistrz, fortepianmistrz, organy, klawikord, klawesyn, fortepian