Tytuł:
Uwagi o przydatności typologii strategii intertekstualnych Stanisława Balbusa do badań nad muzyką

Autor:
Magdalena Dziadek

Wydanie:
2017

Liczba odsłon: 381

Opublikowany:
2017
DOI:
10.34861/aspmuz7-03_uwa-o-przyda

Streszczenie

Artykuł jest próbą zbadania możliwości i ograniczeń, jakie niesie bezrefleksyjne adaptowanie dla potrzeb muzykologii koncepcji intertekstualności wypracowanych na terenie teorii literatury, a w szczególności przydatności do badań muzykologicznych koncepcji związków między stylami zaproponowanej przez Stanisława Balbusa w pracy pod tymże tytułem, do której nieustannie odwołują się ostatnio polscy muzykolodzy inspirujący się intertekstualnością. Punktem wyjścia rozważań jest przypomnienie wątpliwości, jakie już w latach 70. zgłaszał Tibor Kneif odnośnie do sensowności użytkowania osiągnięć semiotyki przez badaczy muzyki. Zaakcentowana zostaje niekonkretność, przechodniość, a stąd i wieloznaczność znaczeń muzyki. Następnie autorka przechodzi do przypomnienia dyskusji na temat tożsamości tekstu muzycznego, wskazując na jego otwartość. Z tej perspektywy zostają ukazane sytuacje, kiedy wprowadzenie wariantu tekstu muzycznego nie pociąga za sobą zmiany jego „znaczenia”. W dalszej kolejności autorka dyskutuje z niektórymi polskimi badaczami nazbyt pochopnie korzystającymi z propozycji badaczy intertekstualności, w tym Stanisława Balbusa, analizując przypadki traktowania jako muzycznych „intertekstów” utworów, w których nie można się doszukać intencji tworzenia relacji międzytekstowych. Jako nieracjonalną ukazuje procedurę polegającą na gloryfikacji utworów bazujących na zapożyczeniach jako szczególnie wartościowych, gdyż nawiązujących związek z tradycją. Niebezpieczeństwo polega tu na łatwości zastąpienia obiektywnej analizy propagowaniem pewnej ideologii. Autorka przypomina również, że większość funkcjonujących w dziełach muzycznych związków pozatekstowych możliwa jest do opisania za pomocą tradycyjnych narzędzi muzykologii. Wniosek z rozważań to propozycja docenienia tradycyjnej analizy muzykologicznej, nastawionej na wykrywanie autonomicznego sensu muzyki.

SŁOWA KLUCZOWE: intertekstualność, analiza muzyczna, Stanisław Balbus

ABY PRZECZYTAĆ CAŁĄ TREŚĆ — Pobierz dokument PDF