Tytuł:
Partimento po polsku? Nauka realizacji basso continuo i improwizacji organowej w przemyskim klasztorze benedyktynek

Autor:
Magdalena Walter-Mazur

Wydanie:
2012

Liczba odsłon: 380

Opublikowany:
2012
DOI:
10.34861/aspmuz2-07_part-po-pol

Streszczenie

Artykuł jest poświęcony fragmentowi rękopisu ms 10 przechowywanego w Archiwum Sióstr benedyktynek w Przemyślu. Rękopis ten składa się z 70 kart i powstał prawdopodobnie w połowie XVIII wieku. Jest on księgą przeznaczoną dla organisty, na której zawartość składają się śpiewy liturgiczne zapisane w kluczu sopranowym z towarzyszącą linią nieocyfrowanego basu, ćwiczenia do gry na podstawie linii basu oraz 77 utworów organowych. Ponadto, na kartach 64v–69v manuskryptu zanotowano uwagi dydaktyczne, które są przedmiotem niniejszych rozważań, i których tekst, w oryginalnej formie gramatycznej i ortograficznej, jest dołączony do artykułu.

Fragment ten zatytułowany jest Zrozumienie Consonancyi dobrych y złych i składa się z 29 nienumerowanych punktów ilustrowanych przykładami muzycznymi. Zawiera wskazania dotyczące realizacji basso continuo, akompaniamentu organowego do śpiewu chorałowego i wielogłosowego oraz tworzenia kompozycji lub improwizacji organowej. Jest jak dotąd jedynym znanym tego typu tekstem w języku polskim pochodzącym z XVIII wieku. Autor oraz skryptor tego tekstu pozostają nieznani, możemy jednak przypuszczać, że tekst ów został przepisany przez zakonnicę-organistkę z innego źródła i tylko w niewielkiej części samodzielnie sformułowany. Na jego związek z żeńskim środowiskiem zakonnym wskazują, oprócz miejsca zachowania, końcówki czasowników pojawiające się w uwagach dydaktycznych.

Z toku wywodu można wywnioskować, że metoda nauczania zawarta w Zrozumieniu Consonancyi dobrych y złych z ms 10 odnosi się do tradycji partimento, która narodziła się pod koniec XVII wieku we włoskich konserwatoriach i później, w wieku XVIII i na początku XIX, została spopularyzowana w wielu częściach Europy dzięki wydawanym podręcznikom. Terminem partimento określano, ocyfrowaną lub nie, linię basową będącą podstawą do improwizowania lub tworzenia samodzielnej kompozycji. Realizując przy klawiaturze dane linie basu, uczeń początkowo poznawał interwały i budowę akordów oraz sposób prowadzenia głosów. Kiedy to nie stanowiło już problemu, mógł realizować dany bas jako akompaniament lub jako utwór solowy.

SŁOWA KLUCZOWE: partimento, rękopisy organowe, źródła do historii muzyki polskiej XVIII wieku, kultura muzyczna benedyktynek, Przemyśl

ABY PRZECZYTAĆ CAŁĄ TREŚĆ — Pobierz dokument PDF