Tytuł:
Ustawiacze automatycznego carillonu ratusza Głównego Miasta w Gdańsku — Franciscus de Rivulo i jego następcy
Autor:
Danuta Popinigis
Wydanie:
2012
Liczba odsłon: 574
2012
10.34861/aspmuz2-05_ust-aut-car
Streszczenie
Automatyczny carillon ratusza Głównego Miasta w Gdańsku zbudowano w 1561 roku. Mechanizm programowali tzw. ratuszowi ustawiacze dzwonów, których zatrudniała gdańska Rada Miejska. Znamy nazwiska przeszło dwudziestu, którzy pracowali na tym stanowisku. Pierwszym ustawiaczem był Franciscus de Rivulo — kompozytor pochodzący prawdopodobnie z Niderlandów. Okazał się najbardziej znaczącym muzykiem i jedynym wybitnym kompozytorem spośród pozostałych. W późniejszym czasie mechanizm programowali również muzycy, głównie organiści, ale też członkowie kapeli miejskiej oraz cechu muzycznego. Profesję organistów reprezentowało aż dziesięciu muzyków — Michael Colrep, Jacob Tetius, Franz Tetius, Andreas Neunaber, Jacob Neunaber, Christian Bühn, Theodor Friedrich Gülich, Rudolph Liebegott Liebendey oraz Julius Krieschen i Paul Krieschen. Do grupy kapelistów miejskich należeli Philipp Schönberg, Bartel Biehn i Johann Georg Borowski. W cechu muzycznym działało dwóch ustawiaczy: Hans Neunaber i Peter Bewersdorff. W końcowych dekadach XVII wieku po raz pierwszy na stanowisku ustawiacza zatrudniono zegarmistrza — Johanna Eichstedta. W XIX wieku reprezentowało ten zawód jeszcze dwóch innych ustawiaczy — Paul Friedrich Knaack oraz Carl Anton Kaschlinsky. Zegarmistrzowie z racji swoich obowiązków bardzo dobrze znali mechanizm „śpiewającego urządzenia” i nie będąc muzykami, bez trudu mogli programować utwory na bębnie carillonu.
W artykule zwrócono uwagę na ustawiaczy, którzy swoją działalnością zaznaczyli się w kulturze muzycznej Gdańska. Wskazano także na tych, o których niewiele możemy powiedzieć. Badania nad podjętym zagadnieniem są jednak w toku, co rokuje, że wiele wątpliwych dziś kwestii uda się w najbliższym czasie wyjaśnić.
SŁOWA KLUCZOWE: kultura muzyczna dawnego Gdańska, automatyczny carillon ratusza Głównego Miasta w Gdańsku, ustawiacze carillonu ratusza Głównego Miasta w Gdańsku, Franciscus de Rivulo, gdańskie tabulatury carillonowe