Tytuł:
Choral-Lieder … mit Variationes — kompozycje Johanna Ephraima Eggerta na carillon kościoła św. Katarzyny w Gdańsku
Autor:
Danuta Popinigis
Wydanie:
2011
Liczba odsłon: 535
2011
10.34861/aspmuz1-05_choral-lieder
Streszczenie
W Archiwum Państwowym w Gdańsku przechowywany jest rękopis, datowany na rok 1784, z utworami na carillon kościoła św. Katarzyny w Gdańsku zatytułowany Choral-Lieder zu dem Glocken-Spiel der Altstädtschen Ober-Pfarr-Kirche zu St. Catharinen ausgesetzt mit Variationes. Zawiera 260 kompozycji, opartych na chorale protestanckim. Zebrano je w dwóch częściach o tytułach Lieder zur ganzen Stunde i Lieder zur halben Stunde, czyli pieśni (utwory) do gry na pełne godziny i połówki godzin. W sumie w rękopisie znajduje się 130 trzyminutowych kompozycji na pełne godziny. O połowę krótszych kompozycji na połówki godzin jest 128. W pierwszej części zanotowano także dwie piętnastosekundowe przygrywki kwadransowe. Autorem kompozycji jest Johann Ephraim Eggert — carillonista staromiejskiego instrumentu.
W artykule podjęty został problem konstrukcji kompozycji. Mimo zasugerowanej w tytule zbioru formy, nie wszystkie utwory są wariacjami. Spośród 130 kompozycji przeznaczonych do grania na pełne godziny, 124 istotnie ma formę wariacji, jednak 5 otrzymało postać przygrywki chorałowej, a jedna pozostała prostym, monofonicznym opracowaniem chorału. Natomiast wśród utworów na połówki godzin wariacje obejmują niespełna 25% zbioru, a na pozostałą część składają się przygrywki chorałowe.
Autorka artykułu starała się określić charakterystyczne cechy form, które reprezentują utwory Eggerta. W wariacjach omówiła sposoby prezentacji tematu, fakturę, środki techniki wariacyjnej, a także wyróżniła typy wariacji. W przygrywkach chorałowych zwróciła uwagę na sposoby opracowania tematu. Wskazała też, że ukształtowania formy utworów Eggerta i stosowane przez niego rozwiązania techniczne mają związek z technicznymi możliwościami carillonu.
SŁOWA KLUCZOWE: carillon, carillon kościoła św. Katarzyny w Gdańsku, kompozycja na carillon, wariacje na carillon, Johann Ephraim Eggert