Tytuł:
Intertekstualne aspekty V Symfonii „Requiem, Bardo and Nirmanakaya” Philipa Glassa
Autor:
Joanna Miklaszewska
Wydanie:
2017
Liczba odsłon: 557
2017
10.34861/aspmuz7-09_interte-aspe
Streszczenie
Zastosowana w tekście metoda analityczna nawiązuje do artykułu Ryszarda Nycza Poetyka intertekstualna: tradycje i perspektywy, w którym definiuje on intertekstualność jako kategorię określającą wymiar budowy i znaczenia tekstu (dzieła sztuki), uzależniający jego wytwarzanie oraz odbiór od obecności innych tekstów i archi-tekstów. W V Symfonii „Requiem, Bardo and Nirmanakaya” Philipa Glassa zauważalna jest obecność licznych innych tekstów i archi-tekstów. Są to: idee buddyzmu tybetańskiego oraz hinduizmu, multikulturowość, nawiązanie do idei stylistycznych romantyzmu oraz do gatunku oratorium. O związku V Symfonii z ideami buddyzmu tybetańskiego świadczy m.in. wykorzystanie fragmentów tekstów z Tybetańskiej Księgi Umarłych oraz księgi Śantidevy Droga ku Przebudzeniu, zaś związek z tradycją hinduistyczną przejawia się w użyciu tekstów z Rygwedy, Bhagawadgity i Wisznu-Purany. Multikulturowość V Symfonii przejawia się w użyciu przez kompozytora tekstów literackich zaczerpniętych z wielu różnych źródeł. Nawiązanie do idei stylistycznych romantyzmu w V Symfonii widoczne jest w takich jej cechach, jak: śpiewna melodyka w partiach wokalnych, neotonalność, zróżnicowane układy formalne, przeważające użycie homofonii, kontrastowanie w poszczególnych odcinkach różnych typów ekspresji oraz występowanie wielkich kulminacji. W makroformie utworu zaznacza się idea trzyczęściowości, co wiąże go z formą cykliczną typową dla symfonii. Jak zauważa R. Maycock (2002), sekwencja trzech tematów poruszanych w symfonii: (1) mity dotyczące stworzenia świata i okresu przed stworzeniem, (2) fundamentalne problemy życia i śmierci, (3) wizje apokalipsy i raju oraz zwrot ku przyszłości, odpowiada trzem częściom planu dzieła. O związku z gatunkiem oratorium świadczą: ujęcie dzieła w dwanaście kilkuminutowych wokalno-instrumentalnych odcinków muzycznych oraz duża rola partii chóralnych.
SŁOWA KLUCZOWE: Philip Glass, intertekstualność, symfonia, multikulturowość, neoromantyzm